ยอ ชื่อสามัญ: Noni, Indian mulberry
ยอ ชื่อวิทยาศาสตร์: Morinda citrifolia L. ยอ ชื่อวงศ์: Rubiaceae ชื่ออื่น ๆ : มะตาเสือ (ภาคเหนือ) แยใหญ่ (กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน ยอ กับ ยอบ้าน (ภาคกลาง)’
ยอ เป็นพืชพื้นเมืองในแถบพอลินีเชียตอนใต้ แล้วแพร่กระจายไปยังบริเวณอื่น ๆ ภาษามลายูเรียกเมอกาดู ในหมู่เกาะในมหาสมุทรแปซิฟิกเรียกโนนู เป็นไม้ยืนต้น “ยอบ้าน” ทางเหนือ เรียก “มะตาเสือ” อีสาน และกลาง เรียก “ยอบ้าน” หรือ “ยอ” ชาวกะเหรี่ยงแม่ฮ่องสอน เรียก “แยใหญ่” เป็นไม้มงคล ที่ตำราพรหมชาติชี้แนะว่าไว้ให้ปลูกที่บริเวณบ้านทิศอาคเนย์ หรือตะวันออกเฉียงใต้ เป็นเคล็ดว่า ผู้คนจะสรรเสริญเยินยอ มีคนยกยอปอปั้นในสิ่งที่ดีงาม เป็นไม้ที่จัดอยู่ในกลุ่มไม้มงคล หมู่บ้านชนบท จะมีปลูกไว้หลายๆ ต้น เป็นไม้ที่ชวนแบ่งปันกัน เพราะใบก็มาก ผลก็มีมาก แบ่งกันเอาไปกิน เพื่อนบ้านกัน ดูน่ารักดีที่สามัคคีเอื้ออาทร
ลักษณะทั่วไป
- ลำต้น จัดเป็นไม้ต้นขนาดเล็กที่มีความสูงประมาณ 2-6 เมตร และมีการแตกกิ่งก้านไม่มาก เปลือกของลำต้นมีสีน้ำตาลอมเทา แล้วก็มีการแตกเป็นสะเก็ดก่อนจะหลุด กิ่งอ่อนๆ จะมีลักษณะเป็นรูปสี่เหลี่ยม - ใบ เป็นประเภทใบเดี่ยว การออกใบจะออกตามข้อของต้นเป็นคู่ๆ ใบมีลักษณะเป็นรูปทรงรี ส่วนปลายของใบจะเป็นติ่งแหลมๆ ขอบใบมีความเป็นคลื่นเล็กๆ โคนใบสอบปนเรียว แผ่นใบจะมีสีเขียวเข้มและหนามัน เส้นกลางใบกับเส้นแขนงเป็นสีเขียวอ่อนเกือบขาว ก้านใบเป็นรูปสี่เหลี่ยมและมีความสั้น - ดอก จะมีกลิ่นหอม การออกดอกจะออกเป็นช่อกระจุกตามซอกของใบ ดอกมีขนาดค่อนข้างเล็ก ลักษณะเป็นรูปดอกเข็ม กลีบดอกมีสีขาวจำนวน 5 กลีบ โคนของกลีบจะเป็นรูปท่อแบบเชื่อมติดกัน - ผล เป็นแบบผลรวมที่เกิดจากช่อดอกเบียดกัน ผลมีลักษณะเป็นรูปทรงกลมหรือบางทีก็เป็นทรงรี รอบๆ ผลมีตาหรือตุ่ม ผลยามอ่อนเป็นสีเขียว แต่ยามแก่ผลจะออกสีเหลืองหรือขาวนวลๆ ผลมีกลิ่นออกฉุนๆ ไม่หอม - เมล็ด มีจำนวนมากและเมล็ดมีสีน้ำตาลเข้มเกือบไหม้
วิธีการปลูกและการขยายพันธ์ุ
วิธีการดูแล โรคพืชและแมลงศัตรูพืช ส่วนเรื่องโรคและแมลงนั้นไม่ค่อยจะมีปัญหามากนัก เพราะเป็นไม้ที่ค่อนข้างมีความทนทาน
ประโยชน์และสรรพคุณ
ปัจจุบันมีผลิตภัณฑ์ที่ทำจากผลิตผลของ ยอ ได้ออกสู่ท้องตลาดอย่างเป็นที่แพร่หลายมานานหลายปี ซึ่งก็คือ น้ำลูกยอ สรรพคุณที่โดดเด่น อาทิ