สารสนเทศขบวนการเสรีไทย
16 สิงหาคม 2567 79 ปี วันสันติภาพไทย (พ.ศ. 2488-2567)
79 ปีที่แล้ว ในวันที่ 16 สิงหาคม 2488 'นายปรีดี พนมยงค์' ในฐานะผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ในสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวอานันทมหิดล ได้ประกาศว่า การประกาศสงครามต่อประเทศฝ่ายสัมพันธมิตร คือ สหรัฐอเมริกาและบริเตนใหญ่ เมื่อวันที่ 25 มกราคม 2485 "เป็นโมฆะ" อันเป็นการกระทำซึ่งผิดจากเจตจำนงของปวงชนชาวไทยและฝ่าฝืนบทบัญญัติรัฐธรรมนูญและขัดต่อกฎหมายบ้านเมือง
.
การเข้าร่วมกับจักรวรรดิญี่ปุ่นโดยการตัดสินใจของรัฐบาลจอมพล ป. พิบูลสงคราม นำมาซึ่งการสูญเสียเอกราชและการละเมิดอธิปไตยของชาติไทย อีกทั้งยังสร้างความทุกข์ยากให้แก่ราษฎรไทยทุกสารทิศ เมื่อสงครามโลกครั้งที่ 2 ยุติลง 'นายปรีดี พนมยงค์' จึงได้ออก "ประกาศสันติภาพ" ทันที เพื่อนำความสุขสงบคืนสู่ประเทศไทย โดยมีใจความตอนหนึ่งตามประกาศว่า
.
"บัดนี้ ประเทศญี่ปุ่นได้ยอมปฏิบัติตามคำประกาศของสหรัฐอเมริกา บริเตนใหญ่ จีน และสหภาพโซเวียต ซึ่งได้กระทำ ณ นครปอตสดัมแล้ว สันติภาพจึงกลับคืนมาสู่ประเทศไทย อันเป็นความประสงค์ของประชาชนชาวไทย"
.
"ผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ ในพระปรมาภิไธยสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว จึงขอประกาศโดยเปิดเผยแทนประชาชนชาวไทยว่า การประกาศสงครามต่อสหรัฐอเมริกาและบริเตนใหญ่ เป็นโมฆะไม่ผูกพันประชาชนชาวไทย ในส่วนที่เกี่ยวกับสหประชาชาติ ประเทศไทยได้ตัดสินใจที่จะให้กลับคืนมาซึ่งสัมพันธไมตรีอันดีอันเคยมีมากับสหประชาชาติในการสถาปนาเสถียรภาพในโลกนี้"
.
นายปรีดียังยืนยันเจตจำนงต่อการสร้างสันติภาพไว้ในบทกวีชิ้นสำคัญว่า
.
บทกวี 'สงครามและสันติภาพ'
.
สงครามโลกครั้งก่อนรอนชีวิต
มนุษย์ปลิดสิบกว่าล้านประมาณหมาย
คนเข็ดขามสงครามกันมากมาย
จึงตั้งค่ายสันนิบาตชาติประเทือง
.
เพื่อระงับดับทุกข์สิ้นยุคเข็ญ
ให้ร่มเย็นสวัสดีไม่มีเรื่อง
อยู่ร่วมกันสันติสุขทุกบ้านเมือง
คอยปลดเปลื้องข้อพิพาทบาดทะลุง
.
สันนิบาตปรารถนาโดยนัยนี้
แต่ก็หนีไม่พ้นจากคนยุ่ง
พวกฟาสซิสต์ประดังขึ้นนังนุง
ต้องรบพุ่งกันอีกหลีกไม่พ้น
.
อันเคหะสถานต้องลานแหลก
ยิ่งกว่ารบครั้งแรกอย่างปี้ป่น
ทั้งเรือฟ้าเรือน้ำร่ำผจญ
ชีวิตคนเหมือนปลวกถูกลวกน้ำ
.
ซ้ำยังมีลูกระเบิดที่เลิศฤทธิ์
ปรมาณูแรงพิษโปรยกระหน่ำ
สงครามโลกลบหายคลายระกำ
สหชาติเริ่มนำเปนองค์การณ์
.
เพื่อระงับดับสงครามครั้งสามสี่
ปรารถนาอย่างดีมีแก่นสาร
ใช้ชาวชนพ้นทุกข์เรื่องรุกราน
แต่จะนานเพียงไหนก็ไม่รู้
.
ด้วยบัดนี้ยังมีการสู้รบ
ไม่รู้จบในอินโดนีเซียอยู่
ทั้งญวนลาวกราวเกรียวลองเหลียวดู
ใครจะกู้สุขสันต์ให้หันคืน
.
ไม่ว่าใครอยากได้อิสสรภาพ
มันซ่านซาบรื่นรมย์ไม่ขมขื่น
เปนเมืองออกของเขาเฝ้าแต่กลืน
น้ำตาตื้นเต็มอยู่ไม่รู้วาย
.
เมื่อมีแอกแบกบ่าระอาอก
ย่อมต้องเพียรเวียนยกให้ห่างหาย
เรืองรังแต่ชุลมุนเกิดวุ่นวาย
พอคาดหมายเปนชนวนชวนสงคราม
.
อันตราบใดยังมีเรื่องของเมืองขึ้น
ความขมขื่นจะไม่ก่อให้ท้อขาม
ปรมาณูแค่ไหนอะไรก็ตาม
กันสงครามเกิดได้ไฉนเอยฯ
.
ปรีดี พนมยงค์
.
[บทกวีชิ้นนี้ตีพิมพ์ในหนังสือพิมพ์ประชามิตร รายสัปดาห์ ฉบับวันที่ 10 มีนาคม 2489
โดยตัวสะกดคงรูปแบบไว้ตามหลักฐานชั้นต้น]
.
อ่านบทความที่เกี่ยวข้องได้ที่ :
- ประกาศสันติภาพ
- เอกราชและการประกาศสันติภาพ โดย ดร.จริย์วัฒน์ สันตะบุตร https://pridi.or.th/th/content/2022/03/995
- บทกวีสงครามและสันติภาพ โดย ปรีดี พนมยงค์https://pridi.or.th/th/content/2022/03/1007