สารสนเทศขบวนการเสรีไทย
“กบฏบวรเดช” — เมื่อ “ระบอบเก่า” ท้าทาย “ระบอบใหม่”
#OnThisDay 11 ตุลาคม 2476
“กบฏบวรเดช” — เมื่อ “ระบอบเก่า” ท้าทาย “ระบอบใหม่”
เหตุการณ์
11–25 ตุลาคม 2476 คือสงครามกลางเมืองครั้งแรกของไทยหลังการอภิวัฒน์ 2475
เป็นการสู้รบระหว่าง
ฝ่ายกบฏ “คณะกู้บ้านกู้เมือง” นำโดย พระองค์เจ้าบวรเดช, พระยาศรีสิทธิสงคราม (ดิ่น ท่าราบ), พระยาเสนาสงคราม (ม.ร.ว. อี๋ นพวงศ์)
ฝ่ายรัฐบาลคณะราษฎร นำโดย พระยาพหลพลพยุหเสนา, หลวงพิบูลสงคราม, หลวงศุภชลาศัย
เป้าหมายของฝ่ายกบฏ
ฟื้นฟูระบอบราชาธิปไตย “โดยมีพระมหากษัตริย์ภายใต้รัฐธรรมนูญชั่วกัลปาวสาน”
สาเหตุความขัดแย้ง
ข้อโต้แย้งเรื่อง เค้าโครงการเศรษฐกิจแห่งชาติ (สมุดปกเหลือง)
การกล่าวหาคณะราษฎรว่าเป็นคอมมิวนิสต์
การรัฐประหารพระยามโนปกรณ์ฯ (20 มิ.ย. 2476)
และประเด็น พระราชอำนาจของพระมหากษัตริย์ ในระบอบใหม่
ลำดับเหตุการณ์
11 ต.ค. 2476 – ฝ่ายบวรเดชเคลื่อนทัพเข้ายึด ทุ่งดอนเมือง
12 ต.ค. – รัฐบาลประกาศ กฎอัยการศึก
การสู้รบเดือดที่สุดที่ สมรภูมิบางเขน
23 ต.ค. – พระยาศรีสิทธิสงคราม เสียชีวิตที่บ้านหินลับ
25 ต.ค. – ฝ่ายกบฏพ่าย พระองค์เจ้าบวรเดชลี้ภัยไป ไซ่ง่อน
ผลลัพธ์
ฝ่ายคณะราษฎรได้รับชัยชนะ “พิทักษ์รัฐธรรมนูญ” เอาไว้ได้
มีผู้เสียชีวิต 17 นาย และมีการจัดพิธีฌาปนกิจ ณ ท้องสนามหลวง (ครั้งแรกสำหรับสามัญชน)
ต่อมาสร้าง “อนุสาวรีย์ปราบกบฏ” หรือ “อนุสาวรีย์พิทักษ์รัฐธรรมนูญ” เปิดเมื่อ 15 ต.ค. 2479
อ่านบทความที่เกี่ยวข้องได้ที่นี่ :
ขบถศักดินา...ขบถบวรเดช https://pridi.or.th/th/content/2021/10/859
กบฏบวรเดช ตุลาคม 2476 https://pridi.or.th/th/content/2021/10/857
การเมืองแบบไหนที่ ‘กบฏบวรเดช’ ปรารถนา https://pridi.or.th/th/content/2022/07/1171