สารสนเทศขบวนการเสรีไทย

30 สิงหาคม 2568 123 ปี ชาตกาล หม่อมหลวงกรี เดชาติวงศ์

30 สิงหาคม 2568

123 ปี ชาตกาล หม่อมหลวงกรี เดชาติวงศ์

หลวงเดชาติวงศ์วราวัฒน์ (หม่อมหลวงกรี เดชาติวงศ์) ประสูติเมื่อวันที่ 30 สิงหาคม 2445 เป็นสมาชิกคณะราษฎรสายพลเรือนผู้มีบทบาทสำคัญทั้งในเหตุการณ์การอภิวัฒน์สยาม 2475 และการพัฒนาประเทศด้านการคมนาคม

ม.ล.กรี เดชาติวงศ์ เริ่มศึกษาในโรงเรียนวัดอนงคาราม โรงเรียนวัดพิชัยการาม และโรงเรียนเทพศิรินทร์ ด้วยผลการเรียนที่โดดเด่น ส่งผลให้ได้รับทุนของกรมรถไฟหลวงไปศึกษาวิศวกรรมโยธาที่มหาวิทยาลัยเบอร์มิงแฮม ประเทศสหราชอาณาจักร จนสำเร็จการศึกษาเมื่อปี 2469 โดยมุ่งเน้นด้านวิศวกรรมรถไฟและการสร้างทางหลวง ก่อนกลับมารับราชการที่กรมรถไฟหลวง

เมื่อเกิดเหตุการณ์การอภิวัฒน์สยาม 2475 ม.ล.กรี ได้รับมอบหมายให้เป็นหนึ่งในทีมปฏิบัติการตัดช่องทางการสื่อสารและระบบคมนาคม ร่วมกับ แช่ม มุสตาฟา บรรจง ศรีจรูญ และ ม.ล.อุดม สนิทวงศ์ เพื่อปิดเส้นทางโทรเลขและรถไฟสายกรุงเทพฯ–หัวหิน ซึ่งถือเป็นภารกิจสำคัญที่ช่วยสนับสนุนให้การเปลี่ยนแปลงการปกครองสำเร็จลุล่วง

ภายหลังเหตุการณ์การอภิวัฒน์สยาม 2475 ม.ล.กรี ยังคงยืนหยัดอยู่เคียงข้างคณะราษฎร แม้จะต้องเผชิญแรงต้านจากฝ่ายต่อต้านการอภิวัฒน์มาโดยตลอด เช่น การถูกย้ายไปทำงานยังต่างจังหวัดที่ห่างไกล การถูกจับกุมตัวโดย “คณะกู้บ้านกู้เมือง” ในเหตุการณ์ “กบฏบวรเดช” เมื่อปี 2476 จน ม.ล.กรี จำต้องลี้ภัยไปจำปาศักดิ์ และยังคงปฏิบัติหน้าที่เพื่อบ้านเมืองอย่างต่อเนื่อง

นอกจากงานด้านการรถไฟแล้ว ม.ล.กรี เดชาติวงศ์ ยังได้ริเริ่มโครงการพัฒนาพื้นที่สาธารณะ เช่น การฟื้นฟูสวนลุมพินีให้เป็นสวนสาธารณะของประชาชน รวมถึงได้ไปศึกษาดูงานยังต่างประเทศเพื่อพัฒนาระบบการคมนาคมไทย ภายหลัง ม.ล.กรี ยังมีส่วนเกี่ยวข้องกับขบวนการเสรีไทย และดำรงตำแหน่งสำคัญทางการเมือง อาทิ สมาชิกสภาผู้แทนราษฎร รัฐมนตรีว่าการกระทรวงต่างๆ หลายกระทรวง และกรรมการพรรคแนวรัฐธรรมนูญ

แนวคิดทางการเมืองของ ม.ล.กรี มุ่งไปในเชิง “สังคมนิยมประชาธิปไตย” ซึ่งนับว่าสอดคล้องกับอุดมการณ์ขิงคณะราษฎรที่ต้องการสร้างความเสมอภาคในสังคม อีกทั้งในช่วงหลังสงครามโลกครั้งที่ 2 ม.ล.กรี ยังได้เล็งเห็นถึงความสำคัญของการฟื้นฟูเส้นทางรถไฟสายพม่าที่ญี่ปุ่นสร้างขึ้น เพื่อเชื่อมการค้าของไทยกับภูมิภาค ม.ล.กรี ในฐานะรัฐมนตรีกระทรวงคมนาคมได้ลงพื้นที่สำรวจเส้นทางด้วยตนเอง