สาระน่ารู้
25 กันยายน 2488 #ขบวนการเสรีไทยเดินสวนสนาม ณ ถนนราชดำเนิน
วันนี้เมื่อ 79 ปีที่แล้ว พลพรรคผู้ร่วมปฏิบัติการเสรีไทยทั่วประเทศประมาณ 8,000 นาย สวนสนามผ่านอนุสาวรีย์ประชาธิปไตย ถนนราชดำเนิน โดยมี 'นายปรีดี พนมยงค์' ในฐานะผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ฯ และหัวหน้าขบวนการเสรีไทยในประเทศ เป็นประธานฯ
.
พิธีการสวนสนามมีพลพรรคเสรีไทยมีจุดมุ่งหมาย 2 ประการ
.
ประการที่หนึ่ง เพื่อให้สหประชาชาติรับทราบว่า อาวุธที่ส่งมอบให้แก่เสรีไทยในช่วงปฏิบัติการยังมีอยู่ครบถ้วน และประการที่สอง เพื่อให้เห็นว่าพลพรรคเสรีไทยพร้อมที่จะต่อสู้กับข้าศึกถ้าจำเป็น ทั้งเป็นการประกาศต่อสากลว่าประเทศไทยยังสามารถดำรงรักษาไว้ซึ่งเอกราชสมบูรณ์ มิได้ถูกยึดครองและถูกปลดอาวุธอย่างผู้แพ้สงคราม ภายหลังการสวนสนาม อาวุธยุทธภัณฑ์ของเสรีไทยได้นำมาเก็บไว้ในกรมสรรพาวุธทหารบกให้เป็นสมบัติของแผ่นดิน
.
ต่อมานายปรีดีได้กล่าวคำปราศัยแก่บรรดาผู้แทนพลพรรคเสรีไทย ณ สโมสร มหาวิทยาลัยวิชาธรรมศาสตร์และการเมืองเพื่อยืนยันอุดมการณ์ของขบวนการเสรีไทยที่รับใช้ชาติโดยมิได้หวังสิ่งตอบแทน
.
“ในโอกาสนี้ ข้าพเข้าปรารถนาที่จะแสดงเปิดเผยในนามของสหายทั้งหลาย ถึงเจตนาอันบริสุทธิ์ ซึ่งเราทั้งหลายได้ถือเป็นหลักในการรับใช้ชาติครั้งนี้ว่า เรามุ่งจะทำหน้าที่ในฐานะที่เราเกิดมาเป็นคนไทย ซึ่งจะต้องสนองคุณชาติ เราทั้งหลายไม่ได้มุ่งหวังทวงเอาตำแหน่งในราชการมาเป็นรางวัลตอบแทน การกระทำทั้งหลายไม่ใช่ทำเพื่อประโยชน์ของบุคคลหรือหมู่คณะใด แต่ได้ทำไปเพื่อประโยชน์ของคนไทยทั้งมวล..."
.
และนายปรีดีชี้ให้เห็นว่าความสำเร็จของขบวนการเสรีไทยมาจากการกระทำของคนไทยทั้งปวงที่ร่วมกันและได้ประกาศ "ยุบ" ขบวนการเสรีไทยในคราวเดียวกัน เพราะวัตถุประสงค์แห่งการรับใช้ชาติที่กำหนดไว้เมื่อครั้งริเริ่มก่อตั้งขบวนการฯ ได้บรรลุพันธกิจแล้ว
.
"วัตถุประสงค์ของเราที่ทำงานคราวนี้มีจำกัดดังกล่าวแล้ว และมีเงื่อนเวลาสุดสิ้น กล่าวคือเมื่อสภาพการเรียบร้อยลงแล้ว องค์การเหล่านี้จะเลิกและสิ่งซึ่งจะเหลืออยู่ในความทรงจำของเราทั้งหลายก็คือมิตรภาพอันดีในทางส่วนตัวที่เราได้ ร่วมรับใช้ชาติด้วยกันมา...ผู้ที่ได้ร่วมงานกับข้าพเจ้าคราวนี้ ถือว่าทำหน้าที่เป็นผู้รับใช้ชาติ มิได้ถือว่าเป็นผู้กู้ชาติ การกู้ชาติเป็นการกระทำของคนไทยทั้งปวง… ขอให้สหายทั้งหลายจงพร้อมใจกันเปล่งเสียงชโย เพื่อสดุดีคนไทยทั้งปวง โดยขอให้คนไทยทั้งปวงเสวยความสุขเกษม สำราญในสันติภาพอันถาวร และอวยพรให้ชาติไทยตั้งมั่นเป็นเอกราชอยู่ชั่วกัลปาวสาน”
.
ขบวนการเสรีไทยซึ่งรับใช้ชาตินับตั้งแต่วันที่ 8 ธันวาคม พ.ศ. 2484 จึงสลายตัวไปนับตั้งแต่วันที่ 26 กันยายน พ.ศ. 2488 และได้มีการตั้งคณะกรรมาธิการวิสามัญของสภาผู้แทนราษฎรขึ้นเพื่อสอบสวนสะสางทรัพย์สินของชาติซึ่งขบวนการเสรีไทยได้ใช้จ่ายทั้งภายในและภายนอกประเทศ นายปรีดีระบุว่าเสรีไทยแต่ละคนภายในประเทศได้ออกเงินส่วนตัวของตนเองเป็นค่าใช้จ่ายและไม่รับเงินของขบวนการเสรีไทยโดยสรุปผลรายงานค่าใช้จ่ายของขบวนการเสรีไทยจากคณะกรรมาธิการฯ ปรากฏหลักฐานว่าเป็นไปโดยสุจริต